Fat Finger, finans dünyasında sıklıkla duyulan bir terim olmamakla birlikte, etkileri çok büyük olabilen bir kavramdır. Kelime anlamı "kalın parmak" olan Fat Finger, bir trader’ın veya finansal bir operatörün yanlışlıkla yanlış fiyat veya miktarda emir girişi yapması sonucunda ortaya çıkan hataları ifade eder. Bu hatalar genellikle insan hatasından kaynaklanır ve piyasalarda önemli dalgalanmalara veya kayıplara neden olabilir.
Fat Finger hatası, çoğu zaman klavyede yanlış bir tuşa basılmasıyla veya yanlış bir emir türü seçilmesiyle meydana gelir. Bu gibi durumlar finansal piyasaları kısa süreli de olsa kaotik bir hale getirebilir. Aşağıda, tarihteki önemli bazı Fat Finger olaylarına değineceğiz.
Tarihteki En Önemli 10 Fat Finger Olayı
1. 2001 Nasdaq Hatası
2001 yılında, Nasdaq borsasında bir trader’ın yanlışlıkla 610 bin yerine 6.1 milyon adet hisse satış emri girmesi piyasalarda kaosa neden oldu. Bu hata, birçok hissenin değerinde aniden düşüşlere yol açtı.
2. Tokyo Borsası (2005)
Japonya’daki Mizuho Financial Group traderı, J-Com Co. hisselerini yanlışlıkla 1 hisseyi 610 bin yen yerine 610 bin hisseyi 1 yen fiyatından satışa koydu. Bu hata şirketin 350 milyon dolarlık zararına yol açtı.
3. UBS ve 2010 Avrupa Borç Krizi
UBS traderı, yanlışlıkla çok büyük hacimli alım emirleri girdi. Bu hata, özellikle Avrupa piyasalarında dalgalanmalar yaratırken, şirketin milyarlarca dolar kaybetmesine neden oldu.
4. 2012 Knight Capital Felaketi
Knight Capital, algoritmik işlemler esnasında sistemlerinde bir hata meydana geldi. Yanlışlıkla 440 milyon dolar zarar eden şirket, bu kayıptan sonra kısa sürede iflas etti.
5. P&G Hatası (2010 Flash Crash)
2010 yılında ABD piyasalarında yaşanan Flash Crash esnasında bir trader, Procter & Gamble hisseleri için yanlışlıkla 1 milyon yerine 16 milyar dolarlık satış emri verdi. Bu hata, piyasalarda birçok hisse senedinin fiyatında çökmelere yol açtı.
6. Credit Suisse ve 2008 Krizi
2008 yılındaki ekonomik kriz sırasında Credit Suisse traderlarının yaptığı Fat Finger hatası, şirketin 2 milyar dolardan fazla zarar etmesine neden oldu.
7. Goldman Sachs Opsiyon Hatası (2013)
2013 yılında, Goldman Sachs traderları bir algoritmik sistem hatası nedeniyle binlerce opsiyon sözleşmesini yanlış fiyatlardan işlem yaptı. Bu hata, şirketin milyonlarca dolarlık kayıpla karşı karşıya kalmasına yol açtı.
8. Deutsche Bank Hatası (2015)
Deutsche Bank traderı, bir işlem sırasında yanlışlıkla bir müşteriye 6 milyar dolar transfer etti. Neyse ki, hata fark edilip para geri alınabildi.
9. Barings Bank Skandalı (1995)
Nick Leeson adındaki bir trader, yanlış stratejiler ve Fat Finger hatalarıyla Barings Bank'ın iflas etmesine neden oldu. Bu olay, finans tarihindeki en çarpıcı örneklerden biridir.
10. Citigroup ve Türev Hataları (2020)
Citigroup, 2020 yılında bir trader’ın yanlışlıkla türev piyasalarında büyük hacimli emirler girmesiyle piyasalarda önemli dalgalanmalara yol açtı. Şirket bu hatadan 500 milyon dolar kaybetti.
Fat Fingerı Önlemenin Yolları
Bu tür hataların etkilerini azaltmak için çeşitli önlemler alınabilir:
Otomatik Kontrol Sistemleri: Emirlerin hatasız girilmesini sağlayan algoritmalar.
Limitler ve Uyarılar: Anormal fiyat hareketlerini önleyen devre kesiciler.
Eğitim ve Denetim: Trader’lara düzenli eğitim verilmesi.
Fat Finger hataları finans piyasalarında her zaman olasılıklar dahilindedir ve etkileri çoğu zaman büyük olur. Yukarıdaki örnekler, bu tür hataların piyasalara olan etkilerini kavrayıp, gelecekte benzer hataları önlemek için ders niteliği taşımaktadır.
Bu yazı, genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Ekonomik kararlar alırken, kişisel durumunuza uygun profesyonel bir danışmana başvurmanız tavsiye edilir.
İlginizi çekebilecek diğer yazılar:
