Dünya Bankası'nın Avrupa ve Orta Asya ekonomilerine ilişkin yayımlanan son raporunda (Dünya Bankasi ECA Ekonomik Güncelleme İlkbahar 2024) dünya genelinde ve bölgedeki ülkeler bazında detaylı değerlendirmelere yer veriliyor. Gelin dünya ve Türkiye değerlendirmelerine göz atalım.
Dünya Ekonomisine Genel Bakış
Dünya ekonomisi muhtemelen 2024'te üst üste üçüncü yıl yavaşlayacak. Küresel büyüme, sıkı para politikalarının, kısıtlayıcı kredi koşullarının ve canlı olmayan küresel ticaretin ve yatırımın negatif etkilerini yansıtarak, 2024'te %2,4'e düşme eğiliminde. Yakın dönemdeki beklentiler dünya bölgeleri arasında farklılık gösteriyor. Gelişmiş ekonomilerde ve Çin'de büyümenin, 2010-2019 ortalamasının altına düşerek yavaşlaması bekleniyor. Buna karşılık, güçlü kredi notlarına sahip gelişmekte olan ekonomilerde büyüme, pandemi öncesi seviyelere ulaşmaya başlayacak.
Gelişmiş ekonomilerde büyüme, finansal koşullar sıkılaşmasına rağmen geçen yıl dirençliydi. ABD, güçlü tüketici harcamaları ve genişleyici mali politikalar nedeniyle %2,5 büyüme ile liderdi. Gelişmiş ekonomilerdeki büyümenin, 2024'te %1,2'ye yavaşlaması bekleniyor. Euro bölgesinde büyüme, enerji fiyatlarının yüksek olması nedeniyle 2023'te keskin bir şekilde %0,4'e geriledi. Bu durum, özellikle imalatta, ev içi harcamaları ve firmaların faaliyetlerini olumsuz etkiledi. İhracatlar, zayıf dış talebi yansıtarak daha da zayıfladı. Büyümenin, fiyat baskılarının hafiflemesi ve reel ücretlerin toparlanmasıyla desteklenerek, 2024'te %0,7 seviyesinde hafif bir iyileşme göstereceği öngörülüyor. Ancak, kısıtlayıcı kredi koşullarının özellikle yatırımı kısıtlayacağı ve iç talebi sınırlayacağı bekleniyor.
Pandemi sonrası Çin'deki toparlanma hızı yavaşlıyor. Çin'de büyümenin, tüketici güvenindeki zayıflık ve devam eden bir konut sektörü durgunluğu nedeniyle 2023'teki %5,2'den bu yıl %4,5 ve 2025'te %4,3'e düşmesi bekleniyor, bu da pandemi etkilenen yıllar dışında son üç on yılın en yavaş genişlemesi olacak. Zayıf tüketici güveni ve devam eden bir konut sektörü durgunluğu faaliyeti olumsuz etkiledi. Ticaret büyümesinin de 2024'te zayıf kalması bekleniyor, zira sınırlı küresel talep ihracatları sınırlarken, daha yavaş iç talep büyümesi de ithalatları geri tutacak. Küresel başlıca ve çekirdek enflasyonları, 2022 zirvelerinden bu yana azalmaya devam etti. Bununla birlikte, küresel enflasyonun, 2015-19 ortalamasından sonraki yıllarda da yüksek kalması bekleniyor.
Küresel arz zinciri baskılarının azalması ve ithalat fiyatlarının ılımlı düşüşü ortamında azalan mal enflasyonu, süregelen hizmetler enflasyonu tarafından kısmen dengeleme eğiliminde olan, daha sınırlı bir şekilde hala işçi piyasalarındaki sıkılaşma ve yüksek ücret artışlarından kaynaklanan hizmetler enflasyonu, başlıca enflasyondan daha az gerilemiştir. 2023 yılında küresel ticaret büyümesi, son 50 yıldaki küresel durgunluklar dışında en yavaş oldu. Küresel ticaret neredeyse hiç büyümedi, mal ticareti %2 daralırken, hizmet ticareti %2,3 arttı. Küresel ticaret büyümesinin, mal talebinde toparlanmayı yansıtarak, 2024'te %2,3'e yükselmesi bekleniyor. Çoğu emtia fiyatı geçen yıl düştü, ancak pandemi öncesi seviyelerin üzerinde kalmaya devam ediyorlar. Orta Doğu'daki çatışma tarafından tetiklenen son dalgalanmalara rağmen, ortalama petrol fiyatlarının, küresel büyüme zayıfladıkça ve petrol üretimi arttıkça 2024'te hafif bir düşüş göstermesi bekleniyor. Metal fiyatlarının, Çin'deki daha yavaş büyüme talebi daha da baskıladığı için tekrar düşmesi bekleniyor. Gıda fiyatlarının, büyük mahsullerin bol olması nedeniyle bu yıl daha da yumuşaması bekleniyor, ancak pandemi öncesine kıyasla yüksek seviyelerde kalacaklar.
Ekonomik görünüme yönelik aşağı yönlü riskler devam ediyor. Orta Doğu ve Ukrayna'daki şiddet olaylarının artması, küresel güveni, yatırımı ve ticareti olumsuz etkileyebilecek, önemli ölçüde jeopolitik riskleri artırmıştır. Kızıldeniz'deki ticari gemilere yönelik saldırılar, tedarik ağlarını olumsuz etkileyerek, arz ağlarını olumsuz etkileyerek, tedarik ağlarını ve artan enflasyon baskılarının yeniden oluşma olasılığını artırmaktadır. Orta Doğu'daki çatışmanın daha da tırmanması ve genişlemesi, enerji tedariklerini ciddi şekilde aksatabilir. Diğer riskler de önemini koruyor. Bunlar, yüksek gerçek faiz oranlarına bağlı finansal stres, süregelen enflasyon, Çin'deki beklenenden daha zayıf büyüme, daha fazla ticaret parçalanması ve iklim değişikliği ile ilgili felaketlerdir. Merkez bankaları, enflasyon beklentilerinin iyi bir şekilde bağlı kalmasını ve finansal sistemlerin dirençli olmasını sağlamalıdır. Yüksek kamu borcu ve borçlanma maliyetleri, mali sürdürülebilirliği iyileştirmeye çalışan birçok ekonomi için mali alanı sınırlıyor ve yatırım ihtiyaçlarını karşılama konusunda önemli zorluklar doğuruyor.
Türkiye Ekonomisine Genel Bakış
Ekonomik büyüme, 2024'te politika sıkılaştırması ve yavaş küresel büyüme nedeniyle %3,0'a ılımlı bir şekilde düşmesi beklenirken, daha sürdürülebilir bir büyüme bileşimi ile 2025'te %3,6'ya ve 2026'da %4,3'e hızlanması öngörülmektedir. Enflasyonun, sıkı para politikası nedeniyle Mayıs 2024'te zirve yapmasının ardından kademeli olarak azalması beklenirken, cari hesap dengesinin net ihracatın daha yüksek katkısıyla 2024'ten itibaren iyileşmesi beklenmektedir. Ekonomik yavaşlama ve deprem iyileştirme ihtiyaçları göz önüne alındığında, genel hükümet açığının, mali konsolidasyon çabalarına rağmen 2024'te yüksek kalması beklenmektedir.
Gelecek dönem, yapısal sorunların ele alınması için fırsatlar sunmaktadır. Orta vadede özel sektörün üretkenliğini ve yatırımını artırmak için pro-büyüme yapısal reformları hızlandırmak önemli olacaktır. Yoksulluğun, 2022 ve 2023'te ortalama nominal ücret artışlarının TÜFE değişimlerini aşması nedeniyle kısa vadede azalmaya devam etmesi beklenmektedir. Ancak, büyümenin dağılımı 2020 ve 2021 arasındaki gibi kalırsa, eşitsizliğin de artması muhtemeldir ve bu da uzun vadeli yoksulluk azaltma potansiyelini engelleyebilir.
Görünüm, mevcut politika durumunun devamına bağlıdır. Görünüme ilişkin riskler dengelidir. Olumsuz riskler arasında düşük net rezervler ve yüksek dış finansman ihtiyaçları, dış şoklara karşı düşük tamponlar; yüksek borçlanma maliyetlerine karşı hassaslık; ve politika normalleştirmeyi tersine çevirme baskılarına yol açan daha yavaş büyüme bulunmaktadır. Olumlu tarafı ise, yeni ekonomik ekibin artan güvenilirliği, daha fazla yatırım girişimlerine yol açabilir ve bu da para birimini istikrarlı hale getirmeye yardımcı olabilir.
Raporun tamamı için: https://www.worldbank.org/en/region/eca/publication/europe-and-central-asia-economic-update
Finans dünyasındaki güncel gelişmeler için bizi takipte kalın.
